tag:blogger.com,1999:blog-53158103574629452372023-11-15T19:44:43.277+01:00adilus politikonminik siyasi düşünce tarihiadiluhttp://www.blogger.com/profile/04744298930757723460noreply@blogger.comBlogger3125tag:blogger.com,1999:blog-5315810357462945237.post-41378698055631215492012-03-08T20:23:00.000+01:002012-03-08T20:23:39.982+01:00Aristoteles<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="http://www.mlahanas.de/Greeks/Film/Alexander195601.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="172" src="http://www.mlahanas.de/Greeks/Film/Alexander195601.jpg" width="320" /></a></div>
<div style="text-align: center;">
<span style="font-size: xx-small;">1956 Yapımı 'Alexander the Great' filminden Aristoteles, İskender ve bir heykel poposu.</span></div>
<br />
<!--[if gte mso 9]><xml>
<w:WordDocument>
<w:View>Normal</w:View>
<w:Zoom>0</w:Zoom>
<w:TrackMoves/>
<w:TrackFormatting/>
<w:HyphenationZone>21</w:HyphenationZone>
<w:PunctuationKerning/>
<w:ValidateAgainstSchemas/>
<w:SaveIfXMLInvalid>false</w:SaveIfXMLInvalid>
<w:IgnoreMixedContent>false</w:IgnoreMixedContent>
<w:AlwaysShowPlaceholderText>false</w:AlwaysShowPlaceholderText>
<w:DoNotPromoteQF/>
<w:LidThemeOther>SV</w:LidThemeOther>
<w:LidThemeAsian>X-NONE</w:LidThemeAsian>
<w:LidThemeComplexScript>X-NONE</w:LidThemeComplexScript>
<w:Compatibility>
<w:BreakWrappedTables/>
<w:SnapToGridInCell/>
<w:WrapTextWithPunct/>
<w:UseAsianBreakRules/>
<w:DontGrowAutofit/>
<w:SplitPgBreakAndParaMark/>
<w:DontVertAlignCellWithSp/>
<w:DontBreakConstrainedForcedTables/>
<w:DontVertAlignInTxbx/>
<w:Word11KerningPairs/>
<w:CachedColBalance/>
</w:Compatibility>
<w:BrowserLevel>MicrosoftInternetExplorer4</w:BrowserLevel>
<m:mathPr>
<m:mathFont m:val="Cambria Math"/>
<m:brkBin m:val="before"/>
<m:brkBinSub m:val="--"/>
<m:smallFrac m:val="off"/>
<m:dispDef/>
<m:lMargin m:val="0"/>
<m:rMargin m:val="0"/>
<m:defJc m:val="centerGroup"/>
<m:wrapIndent m:val="1440"/>
<m:intLim m:val="subSup"/>
<m:naryLim m:val="undOvr"/>
</m:mathPr></w:WordDocument>
</xml><![endif]--><!--[if gte mso 9]><xml>
<w:LatentStyles DefLockedState="false" DefUnhideWhenUsed="true"
DefSemiHidden="true" DefQFormat="false" DefPriority="99"
LatentStyleCount="267">
<w:LsdException Locked="false" Priority="0" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Normal"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="heading 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 7"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 8"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 9"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 7"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 8"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 9"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="35" QFormat="true" Name="caption"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="10" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Title"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="1" Name="Default Paragraph Font"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="11" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Subtitle"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="22" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Strong"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="20" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Emphasis"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="59" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Table Grid"/>
<w:LsdException Locked="false" UnhideWhenUsed="false" Name="Placeholder Text"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="1" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="No Spacing"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" UnhideWhenUsed="false" Name="Revision"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="34" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="List Paragraph"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="29" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Quote"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="30" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Intense Quote"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="19" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Subtle Emphasis"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="21" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Intense Emphasis"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="31" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Subtle Reference"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="32" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Intense Reference"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="33" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Book Title"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="37" Name="Bibliography"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" QFormat="true" Name="TOC Heading"/>
</w:LatentStyles>
</xml><![endif]--><!--[if gte mso 10]>
<style>
/* Style Definitions */
table.MsoNormalTable
{mso-style-name:"Normal tabell";
mso-tstyle-rowband-size:0;
mso-tstyle-colband-size:0;
mso-style-noshow:yes;
mso-style-priority:99;
mso-style-qformat:yes;
mso-style-parent:"";
mso-padding-alt:0cm 5.4pt 0cm 5.4pt;
mso-para-margin:0cm;
mso-para-margin-bottom:.0001pt;
mso-pagination:widow-orphan;
font-size:11.0pt;
font-family:"Calibri","sans-serif";
mso-ascii-font-family:Calibri;
mso-ascii-theme-font:minor-latin;
mso-fareast-font-family:"Times New Roman";
mso-fareast-theme-font:minor-fareast;
mso-hansi-font-family:Calibri;
mso-hansi-theme-font:minor-latin;
mso-bidi-font-family:"Times New Roman";
mso-bidi-theme-font:minor-bidi;}
table.MsoTableGrid
{mso-style-name:Tabellrutnät;
mso-tstyle-rowband-size:0;
mso-tstyle-colband-size:0;
mso-style-priority:59;
mso-style-unhide:no;
border:solid windowtext 1.0pt;
mso-border-alt:solid windowtext .5pt;
mso-padding-alt:0cm 5.4pt 0cm 5.4pt;
mso-border-insideh:.5pt solid windowtext;
mso-border-insidev:.5pt solid windowtext;
mso-para-margin:0cm;
mso-para-margin-bottom:.0001pt;
mso-pagination:widow-orphan;
font-size:10.0pt;
font-family:"Calibri","sans-serif";}
</style>
<![endif]-->
<br />
<div class="MsoNormal">
<span lang="TR">Bir düzeltmeyle
başlamalıyım: Sokrates ve Platon ile ilgili önceki yazının başına koyduğum
resim aslında Sokrates ve Platon’u değil, Platon ve Aristoteles’i temsil
ediyor. “Ne fark eder, zaten bu adamların tipini hatırlayan mı var?”
diyebilirsiniz. Ama bu ayrıntıya dikkat çekmemin sebebi, Ninja
Kaplumbağalar’dan hatırlayacağınız Raffaello tarafından yapılmış olan bu
resimde ilginç bir sembolizm olması. Platon gökyüzünü işaret ederken öğrencisi
Aristoteles’in yeryüzünü göstermesi aslında felsefelerindeki temel farklılığın
bir özeti. Platon gerçekliğin dünya dışı idea’larda olduğuna inanırken
Aristoteles ampirik bilgiye dayanıyor ve “elimizdeki malzeme bu, ne yapacaksak
bununla yapacağız” diyor. </span></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="TR" style="mso-ansi-language: TR;">Bu ön bilginin
ardından yine biraz tarihsel bilgi vermekte yarar var. Bahsettiğim gibi
Platon’un öğrencisi olan Aristoteles, aynı zamanda Büyük İskender’in hocası.
Zaten Makedonya’da üst sınıf ailelerden birinin çocuğu olarak dünyaya geliyor.
Ama Makedonya’da onu ayrıcalıklı biri yapan bu özellikler, hayatının büyük bir
bölümünü geçirdiği Atina’da Aristoteles’e hep bir şüpheyle bakılmasına, “acaba
Makedon ajanı mı?” diye ondan kıllanılmasına sebep oluyor. Atina’yı da yutarak
devasa bir imparatorluk haline dönüşecek olan Büyük İskender’in Makedonya’sına
verdiği destek tabii ki bu şüphenin gerekçelerinden biri. Gerçi ilerleyen
yıllarda İskender’le de ters düşüyorlar ama bu kadar dedikodu yeter. Fazla
uzatmadan Aristoteles’in siyasi düşüncelerine geçelim.</span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="TR"> </span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="TR" style="mso-ansi-language: TR;">Aristoteles, bir
filozof olmanın da ötesinde “hazır bütün bilimler yeni yeni ortaya çıkmışken
hepsine el atayım” diyerek fizik, coğrafya, zooloji, <a href="http://www.youtube.com/watch?v=0u8KUgUqprw">deniz biyolojisi</a>
gibi neredeyse her konuda yazmış bir insan. Ama bu doğa bilimlerine olan
ilgisinin felsefesi üzerinde de büyük etkisi var. Meşhur Raffaello resmindeki
yeryüzü vurgusu da bunun bir ifadesi. Öte yandan, hocası gibi fikrini Sokratik
diyaloglar olarak değil, sistematik tezler biçiminde ifade ediyor. Bu açıdan
metodolojik bir devrime de imza attığını söyleyebiliriz belki. Zaten yüzyıllar
boyunca “filozof” denince Aristoteles’ten bahsedildiğinin anlaşılmasının nedeni
de bu. İşte her konuda yazdığı bu eserlerinden ikisi Aristoteles’in siyaset
felsefesinin temelini oluşturuyor: Etik ve Politika. Etik (oğlu Nikomakos
tarafından düzenlendiği veya ona ithaf edildiği tahmin edildiğinden Nikomakos’a
Etik olarak bilinir), bir nevi Politika’nın girişini oluşturuyor. Politika ise
Aristoteles’in normal yazım tarzına aykırı biçimde biraz karışık bir yapıya
sahip, ve ciltlerinin sıralaması konusunda bile tam bir konsensusa varılmış
değil.</span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="TR"> </span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="TR" style="mso-ansi-language: TR;">İçeriğe geçecek
olursak, Etik’te Aristo (aniden samimi olduk) insanların yaptığı her şeyin
nihai amacının mutluluğa ulaşmak olduğunu evrensel bir kural olarak öne sürerek
işe başlıyor. Mutluluğun formülü ise çok açık: erdemli bir insan olmak. Etik
kurallara uyma, neyin doğru neyin yanlış olduğuna karar verebilme de Aristo’nun
bahsettiği erdemlerden biri, yani ahlak erdemi. Malesef herkes bu ahlaki erdeme
sahip olamıyor, çünkü Aristo’ya göre erdemli olmak demek aşırılıklardan
uzaklaşıp ortayı bulmak demek, ve bu da oldukça zor. Örneğin cesaret,
korkaklıkla aşırı saldırganlığın ortası. Yani bir erdem. Örneğin 10 hamburger
yemek, 20 hamburger yemekle hiç hamburger yememenin ortası. Yani bir erdem (bu
şakaydı). Etik’te üzerinde durulan başka bir kavram da adalet. Burada da
Aristoteles’in ampirik yönü öne çıkıyor ve “neden adam öldürmemeliyiz”, “neden
tecavüz etmemeliyiz” gibi sorulara fazla girmeden ‘altın kural’ı, yani “kendine
yapılmasını istemediğin şeyi başkasına yapma” ilkesini devreye sokarak
kanunların da bu temel üzerine inşa edilmesi gerektiğini savunuyor.</span></div>
<br />
<div class="MsoNormal">
<span lang="TR" style="mso-ansi-language: TR;">Aristoteles (Aristo
demeye alışamadım) Etik’ten Politika’ya, yani bireysel mutluluktan kollektif
mutluluğa geçişi böyle yapıyor. Madem mutlu olmak için erdemli bir insan
olmalıyız, dahil olduğumuz siyasi örgütlenmenin de temel amacı bu olmalı. Peki
bu siyasi örgütlenmeden kastedilen ne? Aristoteles’e göre bu <i style="mso-bidi-font-style: normal;">polis</i>, yani şehir devleti. Aristoteles <i style="mso-bidi-font-style: normal;">polis</i>’e ulaşmak için teleolojik bir
sıralama izliyor: Birey, önce soyunu devam ettirmek amacıyla ‘aile’ olarak
örgütleniyor, daha sonra birkaç aile diğer ihtiyaçları gidermek için bir köy
kuruyor, ve nihayet köylerin de birleşmesinden, insanın erdemli bir insan
haline geleceği, eğitileceği ve dış tehditlerden korunacağı <i style="mso-bidi-font-style: normal;">polis </i>meydana geliyor. Bu örgütlenme
tarzı, aynı zamanda insanın doğasında var. Çünkü Aristoteles’in bu bloga da
kısmen adını veren meşhur sözüne göre “insan, doğası gereği toplumsal ve siyasi
bir hayvandır” (Zoon Politikon). Aristoteles’in bu sözü aynı zamanda tersten de
okunabilir: eğer toplumsal bir örgütlenmeye, yani <i style="mso-bidi-font-style: normal;">polis</i>’e sahip değilsen, insan değilsin. Misal, yaşamlarını bu tarz
bir örgütlenmeyle düzenlemeyen ‘barbarlar’, Aristoteles’in insan tanımına
girmiyor. Tam da bu yüzden İskender’in ordularıyla bilinen dünyayı dümdüz
etmesi gayet legal. Aristoteles’e göre ‘gayet legal’ olan başka bir şey de
kölelik. Her ne kadar bazı insanların bir takım talihsizlikler sonucu hak
etmedikleri halde köle olduklarını kabul etse de, kölelik kurumuna karşı direkt
bir tavır almıyor. Daha ziyade kölelerin ‘çok da hırpalanmadan’ kullanılması
gerektiğini aile reisliği erdeminin bir parçası olarak öğütlüyor. Çünkü bazı
insanlar doğası gereği köle olmaya daha elverişli, ve bu tür insanları özgür
bırakırsak kesin daha mutsuz olurlar. Her şey kendi iyilikleri için.</span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="TR"> </span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="TR" style="mso-ansi-language: TR;">Aile seviyesinden
tekrar devlet seviyesine dönecek olursak, Aristoteles’in hem akademik azmini,
hem de ampirik yöntemini muhtemelen en güzel şekilde gösteren çalışması,
yaşadığı dönem mevcut devletlerin anayasalarını toplayıp (tam 158 tane anayasa)
bir karşılaştırma yaparak yönetim şekillerini kategorilere ayırması olabilir
(tabii kendinden sonraki profesörlere örnek olacak biçimde işin çoğunu
öğrencilerine yaptırmış, o ayrı). Bu karşılaştırma sonucu Aristoteles üçü
‘iyi’, diğer üçü de bunların bozulmuş ve yozlaşmış versiyonları olmak üzere
temelde altı yönetim biçimi olduğunu öne sürüyor. Bunlar en güzel tablo halinde
gösteriliyor, tecrübeyle sabit:</span></div>
<table border="1" cellpadding="0" cellspacing="0" class="MsoTableGrid" style="border-collapse: collapse; border: none; mso-border-alt: solid windowtext .5pt; mso-padding-alt: 0cm 5.4pt 0cm 5.4pt; mso-yfti-tbllook: 1184;">
<tbody>
<tr style="mso-yfti-firstrow: yes; mso-yfti-irow: 0;">
<td style="border: solid windowtext 1.0pt; mso-border-alt: solid windowtext .5pt; padding: 0cm 5.4pt 0cm 5.4pt; width: 153.5pt;" valign="top" width="205">
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
</td>
<td style="border-left: none; border: solid windowtext 1.0pt; mso-border-alt: solid windowtext .5pt; mso-border-left-alt: solid windowtext .5pt; padding: 0cm 5.4pt 0cm 5.4pt; width: 153.55pt;" valign="top" width="205">
<div class="MsoNormal">
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="TR" style="mso-ansi-language: TR;">İyi Rejimler</span></b></div>
</td>
<td style="border-left: none; border: solid windowtext 1.0pt; mso-border-alt: solid windowtext .5pt; mso-border-left-alt: solid windowtext .5pt; padding: 0cm 5.4pt 0cm 5.4pt; width: 153.55pt;" valign="top" width="205">
<div class="MsoNormal">
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="TR" style="mso-ansi-language: TR;">Bozulmuş Halleri</span></b></div>
</td>
</tr>
<tr style="mso-yfti-irow: 1;">
<td style="border-top: none; border: solid windowtext 1.0pt; mso-border-alt: solid windowtext .5pt; mso-border-top-alt: solid windowtext .5pt; padding: 0cm 5.4pt 0cm 5.4pt; width: 153.5pt;" valign="top" width="205">
<div class="MsoNormal">
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="TR" style="mso-ansi-language: TR;">Tek kişinin yönetimi</span></b></div>
</td>
<td style="border-bottom: solid windowtext 1.0pt; border-left: none; border-right: solid windowtext 1.0pt; border-top: none; mso-border-alt: solid windowtext .5pt; mso-border-left-alt: solid windowtext .5pt; mso-border-top-alt: solid windowtext .5pt; padding: 0cm 5.4pt 0cm 5.4pt; width: 153.55pt;" valign="top" width="205">
<div class="MsoNormal">
<span lang="TR" style="mso-ansi-language: TR;">Monarşi</span></div>
</td>
<td style="border-bottom: solid windowtext 1.0pt; border-left: none; border-right: solid windowtext 1.0pt; border-top: none; mso-border-alt: solid windowtext .5pt; mso-border-left-alt: solid windowtext .5pt; mso-border-top-alt: solid windowtext .5pt; padding: 0cm 5.4pt 0cm 5.4pt; width: 153.55pt;" valign="top" width="205">
<div class="MsoNormal">
<span lang="TR" style="mso-ansi-language: TR;">Tiranlık</span></div>
</td>
</tr>
<tr style="mso-yfti-irow: 2;">
<td style="border-top: none; border: solid windowtext 1.0pt; mso-border-alt: solid windowtext .5pt; mso-border-top-alt: solid windowtext .5pt; padding: 0cm 5.4pt 0cm 5.4pt; width: 153.5pt;" valign="top" width="205">
<div class="MsoNormal">
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="TR" style="mso-ansi-language: TR;">Azınlığın yönetimi</span></b></div>
</td>
<td style="border-bottom: solid windowtext 1.0pt; border-left: none; border-right: solid windowtext 1.0pt; border-top: none; mso-border-alt: solid windowtext .5pt; mso-border-left-alt: solid windowtext .5pt; mso-border-top-alt: solid windowtext .5pt; padding: 0cm 5.4pt 0cm 5.4pt; width: 153.55pt;" valign="top" width="205">
<div class="MsoNormal">
<span lang="TR" style="mso-ansi-language: TR;">Aristokrasi</span></div>
</td>
<td style="border-bottom: solid windowtext 1.0pt; border-left: none; border-right: solid windowtext 1.0pt; border-top: none; mso-border-alt: solid windowtext .5pt; mso-border-left-alt: solid windowtext .5pt; mso-border-top-alt: solid windowtext .5pt; padding: 0cm 5.4pt 0cm 5.4pt; width: 153.55pt;" valign="top" width="205">
<div class="MsoNormal">
<span lang="TR" style="mso-ansi-language: TR;">Oligarşi</span></div>
</td>
</tr>
<tr style="mso-yfti-irow: 3; mso-yfti-lastrow: yes;">
<td style="border-top: none; border: solid windowtext 1.0pt; mso-border-alt: solid windowtext .5pt; mso-border-top-alt: solid windowtext .5pt; padding: 0cm 5.4pt 0cm 5.4pt; width: 153.5pt;" valign="top" width="205">
<div class="MsoNormal">
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="TR" style="mso-ansi-language: TR;">Çoğunluğun yönetimi</span></b></div>
</td>
<td style="border-bottom: solid windowtext 1.0pt; border-left: none; border-right: solid windowtext 1.0pt; border-top: none; mso-border-alt: solid windowtext .5pt; mso-border-left-alt: solid windowtext .5pt; mso-border-top-alt: solid windowtext .5pt; padding: 0cm 5.4pt 0cm 5.4pt; width: 153.55pt;" valign="top" width="205">
<div class="MsoNormal" style="margin-left: 65.2pt; text-indent: -65.2pt;">
<i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="TR" style="mso-ansi-language: TR;">Politeia</span></i></div>
</td>
<td style="border-bottom: solid windowtext 1.0pt; border-left: none; border-right: solid windowtext 1.0pt; border-top: none; mso-border-alt: solid windowtext .5pt; mso-border-left-alt: solid windowtext .5pt; mso-border-top-alt: solid windowtext .5pt; padding: 0cm 5.4pt 0cm 5.4pt; width: 153.55pt;" valign="top" width="205">
<div class="MsoNormal">
<span lang="TR" style="mso-ansi-language: TR;">Demokrasi</span></div>
</td>
</tr>
</tbody></table>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="TR"> </span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="TR" style="mso-ansi-language: TR;">Sürpriz,
Aristoteles de demokrasi düşmanı çıktı. Ama üzülmeyin, çünkü burada
demokrasiden kastedilen aslında çoğunluğun azınlığı tahakküm altına alması.
Aristoteles’in kendi ideal devleti olan <i style="mso-bidi-font-style: normal;">politeia</i>
da bir çoğunluk yönetimi en nihayetinde. Bu <i style="mso-bidi-font-style: normal;">politeia</i>’nın
nasıl bir devlet olması gerektiğini tabii ki daha fazla irdeliyor Aristoteles.
Örneğin şehrin boyutu ne çok büyük, ne çok küçük olmalı (erdemli?). Şehrin
ihtiyaçlarını giderecek kadar büyük, ama karşıki tepeden baktığınızda hepsini
görebileceğiniz kadar da küçük olmalı. Eğer <i style="mso-bidi-font-style: normal;">politeia’</i>da<i style="mso-bidi-font-style: normal;"> </i>özgür bir vatandaş iseniz, yani köle değilseniz,
Yunansanız ve tabii ki erkekseniz gençken askerlik yapmalı, orta yaşlarınızda
siyasetle uğraşmalı, ilerleyen yaşlarda da hidayete erip kendinizi dine
vermelisiniz. Böylelikle yaşınızın verdiği özellikleri en iyi şekilde kullanmış
olursunuz. Ama hatırlayalım, tüm bu işleri yapabilmek için o işin erdemine
sahip olmak gerektiğinden <i style="mso-bidi-font-style: normal;">politeia</i>
ancak bir idealden ibaret kalıyor. Aristoteles’e göre gerçek hayatta
ulaşabileceğimizin en iyisi yine aristokrasi, yani en iyilerin yönetimi. Her halükarda
insan, “siyasi bir hayvan” olarak <i style="mso-bidi-font-style: normal;">polis</i>’i
oluşturan parçalardan yalnızca biri, ve üzerine düşen görev ne ise onu yapmalı.</span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="TR"> </span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="TR" style="mso-ansi-language: TR;">Yine özetin özeti
bir yazıyla Aristoteles’in siyasi düşüncesinin önemli bulduğum unsurlarını
yazmaya çalıştım. Daha fazlasını istiyorsanız, tabii ki <a href="http://en.wikisource.org/wiki/Nicomachean_Ethics_%28Chase%29">Etik</a> ve <a href="http://en.wikisource.org/wiki/Politics_%28Aristotle%29">Politika</a>'nın tam metinleri internetlerde (en azından İngilizce olarak) mevcut. Günümüz siyasi
düşüncesi ve felsefesine bakacak olursak, Aristoteles’in halen ne kadar popüler
olduğu ve halen ne kadar çok düşünürü etkiliyor oluşu inanılmaz. Üstelik bu
düşünürler Michael Sandel’dan Alasdair MacIntyre’a, Ayn Rand’dan John Rawls’a
uzanan çeşitlilik skalasında olunca insan “Allahaşkına, aynı adamı nasıl bu
kadar farklı yorumlayabiliyorsunuz” diye sormadan edemiyor. Ben şahsen işin
içinden çıkamadım, sizin niyetiniz varsa kolay gelsin.</span></div>adiluhttp://www.blogger.com/profile/04744298930757723460noreply@blogger.com1tag:blogger.com,1999:blog-5315810357462945237.post-57732402217696063972012-02-23T15:38:00.002+01:002012-02-23T18:57:31.092+01:00Sokrates ve Platon<br />
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/9/98/Sanzio_01_Plato_Aristotle.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="320" src="http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/9/98/Sanzio_01_Plato_Aristotle.jpg" width="244" /></a></div>
<div class="MsoListParagraphCxSpMiddle" style="margin-left: 0cm; mso-add-space: auto;">
<br /></div>
<div class="MsoListParagraphCxSpMiddle" style="margin-left: 0cm;">
İnsanlık yaklaşık bir milyon yıl, bizim
anladığımıza benzer tipte sosyal örgütlenme de birkaç on bin yıllık geçmişe
sahip olsa da, bu sosyal örgütlenme ve ilgili kavramlar hakkında üretilen ilk
kapsamlı düşünceler en fazla birkaç bin yıllık. Tabii bu, bugün elimizde kalan
eserler için geçerli. Bir disiplin olarak siyasi teorisinin tutarlılığı
açısından da geriye dönüp baktığımızda makul bir başlangıç yapabilmek için ilk
önce Antik Yunan’a, yaklaşık 2500 yıl öncesine bakmak gerekiyor. Oraya bakınca da
göze çarpan koskoca bir isim var: Sokrates. Her ne kadar Sokrates kendinden
önceki döneme ‘Sokrates öncesi dönem’ dedirtecek kadar devrimsel bir filozof da
olsa, Sokrates ve Platon’u birlikte ele almamın haklı sebepleri var. Bunlardan
birincisi, Sokrates’in geride hiçbir yazılı eser bırakmamış olması. Kendisi
yazmaktan çok konuşmayı ve konuşturmayı seven bir kişiliğe sahip. Yazılı eser
bırakmadığı için de kendisi hakkında bildiklerimizin çoğunu öğrencisi Platon’un
yazdıklarından öğreniyoruz. Platon, yazdığı diyaloglarda Sokrates’i bir
karakter olarak kullanıyor ve kendi demek istediklerini Sokrates’in ağzından
söylüyor. Bunu yapış şekli de, Sokrates’in alamet-i farikası <i style="mso-bidi-font-style: normal;">elenchus</i>, ya da Sokratik yöntem. Daha da
açmak gerekirse, Sokrates’in seçtiği zavallı bir kurbanı soru-cevap yöntemiyle
alt etmesi ve o kişiye haksızlığını kabul ettirerek kendini haklı çıkarması
denilebilir. Tabii bunu sadece ego tatmini için yapmıyor Sokrates. Bu
diyalektik soru-cevap yöntemiyle karşısındakinin aslında çok basit olan ama daha
önce kavrayamadığı bir gerçeği kavramasını, ve aydınlanmasını sağlıyor.
Rivayete göre, Sokrates bir keresinde bu yöntemi kullanarak hiçbir eğitimi
olmayan bir köle çocuğun Pisagor teoremini kendi kendine kavramasını sağlamış. Elenchus
aynı zamanda Sokrates’i zamanın Atina’sında biraz sinir bozucu bir adam yapan
özelliklerden biri. Çünkü kendisi Atina’nın meydanında işinde gücünde olan,
ekmeğinin peşinde koşuşturan vatandaşları rastgele çevirip soru yağmuruna
tutarmış. Atinalılar bir süre bu gerçekle yaşamaya alışmışlar, ancak görünen o
ki MÖ 399 yılında canlarına tak etmiş ve Sokrates’i idama mahkum etmişler.<br />
<br /></div>
<div class="MsoListParagraphCxSpMiddle" style="margin-left: 0cm; mso-add-space: auto;">
Bu noktada ‘dönemin koşulları’ndan biraz bahsetmek
gerekiyor. Sokrates’in yaşadığı döneme damgasını vuran olay Atina ve Sparta
arasında neredeyse 30 yıl süren Peloponez Savaşı. Atina ile Sparta arasındaki
temel anlaşmazlık bir güç çekişmesiydi, ancak onları ayıran ikinci bir özellik
de yönetim biçimleriydi: Atina’da demokrasi varken Sparta oligarşiyle yönetiliyordu.
Tabii tahmin edebileceğiniz gibi Atina demokrasisi bugün anladığımız
demokrasiden biraz farklıydı. Toplumdaki üretimin çoğunu yapan kölelerin
vatandaşlık hakkı yoktu, dolayısıyla demokrasinin bir parçası değillerdi.
Vatandaş olanlar ise forumda toplanarak önce çeşitli konuşmacıların ve
göstericilerin artistik ikna çabalarını izliyor, daha sonra ilgili konuda
oylama yapıyorlardı. Bahsettiğim uzun savaşın sonunda Sparta tarafı galip geldi
ve Atinalılar teslim olmak zorunda kaldı. Bunun üzerine demokrasi yıkılsa da
birkaç yıl sonra yeniden kuruldu ve yaptığı ilk icraatlardan biri sapkın
düşünceleri ve gençlere kötü örnek olduğu gerekçesiyle 71 yaşındaki Sokrates’i
idam etmek oldu.<br />
</div>
<div class="MsoListParagraphCxSpMiddle" style="margin-left: 0cm; mso-add-space: auto;">
Platon’un, hem savaşta ağır bir yenilgi alan, hem
de öğrencisi ve en büyük hayranı olduğu Sokrates’i öldüren demokrasiye düşman
olması pek de şaşırtıcı değil. Ama ‘demokrasi düşmanı’ ifadesinin günümüzde
bıraktığı kötü intibayı bir süre görmezden gelelim, çünkü Platon’un fikirleri
ilginç, öyle ki, İngiliz düşünür Alfred North Whitehead’e göre bütün Avrupa
felsefesi Platon’a koyulan dipnotlardan ibaret.<br />
</div>
<div class="MsoListParagraphCxSpMiddle" style="margin-left: 0cm; mso-add-space: auto;">
Platon’un siyaset teorisinin temel kaynağı,
yazdığı <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Devlet</i> kitabı. Bu kitapta da
baş kahraman Sokrates, ve tahmin edilebileceği üzere diğer kahramanları birer
birer ne kadar haklı olduğuna, yani ‘ideal düzen’in kendi öne sürdüğü düzen
olduğuna ikna ediyor. Platon’un topluma bakış açısı materyalist, yani toplumu
bir arada tutan şey basitçe maddi ihtiyaçlar ve bunları gerçekleştirmek için
oluşan iş bölümü. Öte yandan epistemolojik olarak, yani bilgiye nasıl
ulaşılacağı konusunda da idealist. Bu idealizmini ise meşhur ‘mağara
alegorisi’yle açıklıyor. Bu alegoriye göre, bir ruh hastası sizi ve
arkadaşlarınızı bir mağarada zincirle bağlamış, ve hayatınız boyunca tek
gördüğünüz şey mağara duvarı. Arkanızda ise bir ateş yanıyor, ve bahsettiğim manyak
bu ateşin önünden geçerek, ya da çeşitli cisimleri geçirerek duvara
gölgelerinin yansımasına sebep oluyor. Dolayısıyla gerçeklik hakkındaki tek
bildiğiniz şey bu gölgelerden ibaret. İşte tam bu noktada, Platon kameraya
dönüp diyor ki, filozof, bu mağaradan bir şekilde kurtulmuş, dışarı çıkmış,
gözleri ilk başta kamaşsa da bir süre sonra ‘asıl’ gerçekliğin farkına varmış
olan kişidir. Yani brokoli gölgesini değil, gerçek brokoliyi görüyor ve gerçek
bilgiye ulaşıyor. Ama maalesef herkes bu potansiyele sahip değil Platon’a göre.
Bu yüzden de devleti yönetenler de bu seçilmiş kişiler, yani filozoflar olmalı
(mağara alegorisini çok daha eğlenceli biçimde anlatan <a href="http://www.philosophybro.com/2010/12/platos-allegory-of-cave-summary.html">Philosophy Bro</a>’ya bir
göz atmanızı öneririm).<br />
</div>
<div class="MsoListParagraphCxSpMiddle" style="margin-left: 0cm; mso-add-space: auto;">
Platon’un toplumdaki iş bölümünden çıkardığı şey,
herkesin bir becerisi olduğu. Örneğin ayakkabı imalatçısı bir ayakkabının nasıl
yapılacağı konusunda sadece bilgiye sahip değil, aynı zamanda bu bilgiyi
uygulamaya koyarak ayakkabı yapıyor. Aynı şekilde filozofların becerisi de
adalet kavramının gerçeğine ulaşmak ve bunu uygulamaya koymak. Platon için adil
bir toplum ise kendi içinde uyum ve ahenge sahip olan bir toplum. İşte bu ideal
toplumu yaratmak için de Platon sınıflara ayrılmış ve her sınıfın insan ruhunun
üç özelliğinden birine göre belirlendiği bir sistem öne sürüyor. İnsan ruhunun
bu üç özelliği ise akıl, tutku ve iştah. Tahmin edeceğiniz gibi ruhunun akıl
tarafı baskın çıkanlar filozof olma, bilgiye ulaşma eğilimine sahipler ve bu
yüzden de yönetici sınıfı oluşturmalılar. Tutku ise onur, şeref gibi
kavramlarla tatmin oluyor, dolayısıyla eğilimi bu yönde olanlar da ideal
şehrimizi koruyacak olan fedakar askerler olarak eğitilmeli. Ve nihayet insanoğlunun
basit iştahlarına yenilenler de sıradan insanları, yani üretici sınıfı teşkil
edecek. Platon’a göre bu düzeni kurmak ve devamlılığını sağlamak için eğitim
şart. Küçük yaştan belirlenen özelliklerine göre insanlar sınıflarına ayrılacak
ve iyi birer filozof, asker ya da işçi olmak için eğitilecekler (evet, Platon’un
sisteminde aile de yok, çocuklar filozoflar tarafından ortaklaşa
yetiştiriliyor). İlk bakışta bu sistemde kaymak tabakayı filozofların
oluşturduğu sanılabilir, sonuçta yönetim yetkisi sadece onlara ait. Ama Platon
filozofların pek de rahat bir hayat sürmemeleri için elinden geleni yapmış. Örneğin
mülk sahibi olamıyorlar, ve mümkün olduğunca basit birer hayat sürdürmek
zorundalar. Öte yandan ‘alt tabaka’ gibi görünen işçi sınıfı ise hayatın
zevklerinden hiç mahrum kalmıyor. Nasıl olsa onlar yerine yönetim ve savunma
işlerini üstlenmiş kişiler var. Peki bu düzenin devamlılığı nasıl sağlanacak, mesela
askerleri darbe yapmaktan alıkoyan ne olacak? Platon bunun için insanlara masum
bir yalan söylememiz gerektiğinden bahsediyor. Bu yalana göre hepimiz aynı
anadan doğmuşuz ve bu ana da bir şekilde altın, gümüş ve bronz çocuklar dünyaya
getirmiş. Doğamızda hangi metalin baskın olduğuna göre ait olduğumuz sınıf da
belirleniyor, yapacak bir şey yok. Hatta bu masala görevleri gerçeğe ve iyiye
ulaşmak olan filozofların da inanması gerekiyor. Çünkü mevzubahis herkesin ortak
çıkarıysa, gerisi teferruat.<br />
</div>
<div class="MsoListParagraphCxSpMiddle" style="margin-left: 0cm; mso-add-space: auto;">
Platon bu ideal devletin reçetesini yazmakla
kalmayıp, bu ideal durumdan daha kötü sistemlere düşüş yaşanabileceğinin
uyarısını da yapıyor. İdeal devletine aristokratik (en iyilerin yönetimi) adını
verirken, daha nahoş yönetim biçimlerine iyiden kötüye gidiş sırasıyla timokrasi,
oligarşi, demokrasi ve tiranlık adlarını uygun görüyor. Timokrasi denilen
kavramın kökü de şeref anlamına gelen <i style="mso-bidi-font-style: normal;">time</i>
kelimesi. Yani bir bakıma ‘şereflilerin yönetimi’. Şeref kavramı da Antik Yunan’da
tahmin edilebileceğiniz gibi askerlikle ilişkilendirildiğinden timokrasiye
darbe kurbanı olmuş bir aristokrasi demek çok yanlış olmaz. Bu darbe düzeni ise
zamanla kendini daha basit isteklerin, zenginliğin, malın mülkün baskın çıktığı
oligarşiye bırakıyor. Zenginliğin sefasını sürerken idareyi unutan oligarkları
halk devirince de maalesef demokrasiye geçiliyor. ‘Maalesef’, çünkü yukarıda da
biraz bahsettiğim gibi Platon için demokrasi pek de hoş bir şey değil. Nedeni ise
basit: nerede çokluk, orada bokluk. TDK bu deyimi gayet güzel açıklamış: “birlikte
iş yapmak üzere toplanan kişiler çok olursa her kafadan bir ses çıkar,
anlaşmazlıklar belirir, iş yapmak güçleşir.” İş yapmak güçleşince en
nihayetinde demokrasi de devriliyor ve tiranlık düzenine geçiliyor. İşte Platon’un
aristokrasisinde yaşıyorsak başımıza bu felaketlerin gelmemesi için sınıfının
görevlerini yerine getiren iyi bir vatandaş olmaya gayret göstermeliyiz. Yine bir
Platon alegorisini dikkate alarak devleti bir insan vücudu gibi düşünürsek baş,
kalp veya karın olabiliriz. Ancak karın iken baş gibi düşünmeye çalışmak
hüsrana yol açacaktır.<br />
</div>
<div class="MsoListParagraphCxSpMiddle" style="margin-left: 0cm; mso-add-space: auto;">
Sokrates ve Platon hakkında şimdilik bu kadar. Muhtemelen
birçok şeyi atladım. Sokrates’e de yeterince yer ayırmadığımın farkındayım. Ama
herhalde genel fikri aşağı yukarı verebilmişimdir. Platon’un fikirlerinin bugün
aynen uygulanabilmesi tabii ki imkansız. Ama şüphesiz halen zihin açıcı özelliğini
koruyor. Bir yandan Karl Popper gibi düşünürlerin onun demokrasi düşmanlığına
odaklanıp Platon’u neredeyse Sovyet yanlısı ilan etmelerine rağmen (gerçi 1950’lerin
ABD’sinde yaşasaydı muhtemelen Komünizm yanlısı olmaktan tutuklanırdı)
demokrasi kavramının bugün ne ifade ettiği ve teorisinin hangi yönlerden
geliştirilmesi gerektiği konusunda ‘şeytanın avukatı’ olarak Platon’dan hala
çok şey öğrenilebileceğine inanıyorum.</div>
<div class="MsoListParagraphCxSpMiddle" style="margin-left: 0cm;">
<br /></div>
<div class="MsoListParagraphCxSpMiddle" style="margin-left: 0cm;">
<b>Teşekkürler:</b></div>
<ul>
<li>J. S. McClelland, <i>A History of Western Political Thought</i></li>
<li><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12pt; line-height: 150%;">Martin
Cohen, <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Political Philosophy: From Plato
to Mao</i></span></li>
<li><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12pt; line-height: 150%;">David
Boucher & Paul Kelly, <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Political
Thinkers: From Socrates to the Present</i></span></li>
<li><a href="http://www.philosophybro.com/"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12pt; line-height: 150%;">Philosophy Bro</span></a></li>
<li><a href="http://www.tdk.gov.tr/"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12pt; line-height: 150%;">Türk Dil Kurumu</span></a><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12pt; line-height: 150%;"> </span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12pt; line-height: 150%;"><i> </i></span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12pt; line-height: 150%;"><i> </i></span><b> </b> </li>
</ul>adiluhttp://www.blogger.com/profile/04744298930757723460noreply@blogger.com3tag:blogger.com,1999:blog-5315810357462945237.post-15053848143170016302012-02-23T15:16:00.000+01:002012-02-23T15:16:07.086+01:00Kısa Bir GirişBurada siyaset felsefesi / teorisi üzerine yazmaya karar verdim. Bunun temel nedeni aslında basit: gerçek hayatta (öğrenci olarak) yaptığım ve ilgi duyduğum şey bu. Ama şimdiden söyleyeyim, çok şey beklemeyin. Zira henüz ne akademisyenlik ne de ders verme tecrübem var. Yine de bakarsın birinin işine yarar ya da hoşuna gider diye, daha çok da "kendime notlar" olarak bulunsun, ileride kendimle dalga geçerim diye böyle bir işe kalkıştım.<br />
Yapmayı planladığım şeyi daha ayrıntılı anlatmak gerekirse, amacım bir nevi siyasi düşünce tarihi dersi gibi, Antik Yunan'dan başlayıp günümüze kadar belli başlı düşünürlerin siyasi düşünceye katkılarını özet geçmek. Bunu hangi derinlikte yapacağımı ben de şu an pek bilmiyorum. Ama konu ile ilgili hiçbir şey bilmeyen birisinin takip edebileceği seviyede tutmaya çalışacağım. Zaten bahsettiğim gibi, ötesi muhtemelen beni de aşar. Sokrates'in 2500 yıllık "bildiğim tek şey hiçbir şey bilmediğimdir" geyiğine bağlamadan kısa kessem iyi olacak. Onu zaten bir sonraki yazıda Sokrates'in kendisi yapacak. Hele bir başlayalım, belki sonunda hayatın anlamını falan buluruz.adiluhttp://www.blogger.com/profile/04744298930757723460noreply@blogger.com0